Eigen bedrijf en Echtscheiding
Voor de wet is het huwelijk van een ondernemer niet wezenlijk anders dan dat van een gewone werknemer. De echtscheiding van de directeur-grootaandeelhouder (DGA) en de zelfstandig ondernemer wordt dan ook op dezelfde wijze afgewikkeld als die van een gewone werknemer. Maar er zijn toch zeer aanzienlijke verschillen, die het goed afwikkelen van de echtscheiding van een ondernemer tot maatwerk maken.
Alimentatienormen
Hoe wordt de alimentatie van een ondernemer berekend? De rechtbank hanteert daarvoor de zogenaamde TREMA-normen. Maar die bieden in het geval van een ondernemer onvoldoende houvast. De door de rechtbanken gehanteerde alimentatienormen bevatten namelijk geen uitgewerkte richtlijnen voor het berekenen van de draagkracht van ondernemers. Hoe nu verder? Is er draagkracht als een eigen bedrijf verlies maakt? Hoe wordt vermogen verdeeld als dat nodig is om de onderneming in stand te houden? Wat moet er gebeuren met het in eigen beheer opgebouwde pensioen? Dit zijn maar enkele vragen die kunnen spelen bij echtscheidingen, waarbij de man of de vrouw of beiden een eigen bedrijf hebben. De oplossingen die in de praktijk gevonden worden zijn heel verschillend. Telt men daarbij op dat bij ondernemers vaker sprake is van huwelijkse voorwaarden met een verrekenbeding en dat ook de verdeling van niet uitgekeerde winsten onderdeel van de discussie tussen partijen kan gaan uitmaken, dan is de conclusie gerechtvaardigd dat de echtscheiding van de ondernemer zich niet leent voor standaardoplossingen.
De directeur-grootaandeelhouder (DGA)
Op het eerste gezicht lijkt de directeur-grootaandeelhouder op een gewone werknemer. Hij ontvangt immers salaris. Een essentieel verschil met de gewone werknemer is echter dat de DGA zijn salaris zelf vaststelt. Daarnaast kan de DGA besluiten zichzelf dividend uit te keren. Een terugkerend onderwerp in de discussie tussen partijen vormen de opnames in rekening-courant, die rechtstreekse gevolgen kunnen hebben voor de door de rechter vast te stellen verdiencapaciteit. De verevening van het in eigen beheer opgebouwde pensioen is een onderwerp dat grote gevolgen kan hebben voor de onderneming, zeker indien de vereveningsgerechtigde partner afstorting van de pensioenaanspraken verlangt.
De zelfstandig ondernemer
De zelfstandig ondernemer is geen werknemer en ook de boekhouding is anders ingericht dan in het bedrijf van de DGA. Onderling is er ook veel verschil tussen een eenmanszaak met personeel, de ZZP-er, de VOF en de maatschap. Bij het vaststellen van de verdiencapaciteit van de zelfstandig ondernemer spelen dezelfde onderwerpen als bij de DGA. De omstandigheden van het geval zijn echter steeds wisselend.
Vragen die regelmatig in echtscheidingen van ondernemers spelen zijn:
- Wat is in de toekomst het in redelijkheid te verwerven inkomen?
- Wat is de meest passende wijze van bepaling van de mate van welstand tijdens het huwelijk?
- Wat is de waarde van de onderneming?
- Wat is in dit concrete geval de relevantie van:
- De Fiscale balans;
- De Commerciële balans (indien aanwezig);
- De Winstgevendheid;
- De Geldstromen (Cash flow);
- Afschrijving;
- Eenmalige posten;
- Stille reserves;
- Goodwill;
- Deelnemingen;
- Management fee.
- Hoeveel jaren bieden een zo getrouw mogelijk referentiekader?
- Is er sprake van niet uitgekeerde winsten en zijn deze uitkeerbaar? Wat is daarbij de relevantie van de:
- Liquiditeit,
- Solvabiliteit; en de
- Rentabiliteit
- Pensioenvoorziening in eigen beheer en pensioenverevening.
De echtscheiding van de directeur-grootaandeelhouder en van de zelfstandig ondernemer zijn derhalve complex. Daar staat tegenover dat vaak maatwerkoplossingen mogelijk zijn, als maar goed onderhandeld wordt.